Pojawienie się pierwszych grup ludności na Pałukach datowane jest na lata 9000-8000 p.n.e. Do głównych zajęć ludności zamieszkującej tereny w pobliżu Żnina należały początkowo rybołówstwo, myśliwstwo i zbieractwo.

W okresie od 4200 do 1700 roku p.n.e. na ziemie pałuckie zaczęli napływać rolnicy. Archeolodzy natrafili na terenie miasta Żnina na ślady kultury lengyelskiej i ceramiki sznurowej, pochodzące właśnie z tego okresu. 

Duże znaczenie w dziejach ludzkości miało upowszechnienie się metali takich jak brąz czy żelazo. Epoka brązu (1700-650 p.n.e.) oraz początki epoki żelaza (650 p.n.e. - 550 n.e.) to czas rozkwitu kultury łużyckiej. Osadnictwo łużyckie było bardzo mocno związane z terenem Pałuk. Niestety z przyczyn klimatycznych i innych uwarunkowań, kultura łużycka podupadła około roku 500 p.n.e.

To właśnie tutaj powstała słynna dziś, nie tylko w Polsce, ale i w świecie osada w Biskupinie. Warto jednak nadmienić, że ślady tej kultury archeologicznej zostały odkryte także obrębie miasta Żnina.

W rejonie dzisiejszej ul. Szkolnej i Jeziora Żnińskiego Małego natrafiono na cmentarzysko oraz pozostałości osady.

Lata 400 p.n.e. - 500 n.e. wiążą się z wpływami celtyckimi. W tym okresie ożywiła się gospodarka Pałuk. Spowodowane było to upowszechnieniem żelaznych narzędzi a także rozwojem handlu. Produktami eksportowymi były sól oraz bursztyn. Dawni mieszkańcy części Pałuk z pewnością brali udział w wymianie handlowej, związanej ze słynnym "szlakiem bursztynowym", biegnącym od Adriatyku, przez Śląsk i Kalisz do Bałtyku. Według zachowanych informacji w Żninie znajdowały się spore złoża bursztynu. Handel pozwolił też na uszktałtowanie się stałych szlaków komunikacyjnych w rejonie Żnina. Liczne znaleziska archeologiczne świadczą o kontaktach Żnina ze światem antycznym. Przebieg szlaku bursztynowego przedstawia mapa geografa z Aleksandrii, Ptolemeusza(90-168 r. n.e.). Umieszczony na niej gród Setidava na północ od Kalisza identyfikowany jest z dużym prawdopodobieństwem z najdawniejszym Żninem.